"Kahig" ni Vicente Manansala

Vicente Manansala. Üsad na pintor na taga Pampanga. Inaküs nung 1910. Naging National Artist para sa kategoryang Visual Arts nung 1982.

Ki’tün na mu’na natü kan obra ni Manansala na “Kahig” sa pisikal nikading konteksto. Kan kadakülüan nikadi ay 38.5 x 32.5 na pulgada. Kasing dakülü nikadi an kabangang kama na king size. Guminamit siya nin kambas mi oil na pintura. Kadaklan sa mga pintor, amu kadi kan pinaygamit ta kan oil paint madaling ikontrol ta may kai’bügan kadi na klase nin pintura. Tama sana kading midyum na ginamit ta kan istilong ginibo ni Manansala ay Kubismo na kan porma kan pinagipinta ay pirming di-anggulo.

Bistado si Manansala bilang artistang may istilong Cubism. Sa mga obrang cubists, kan paksa na pinaypinta ay pinaygiba, pinagi-isipan, kina pinagibuo man ligayon para makagibo nin pormang abstract – imbes na pagpinta nikadi sa natural na porma o kung papawno ta kadi ki’tün. Amu kadi kung nyanga kan istilong Cubism ay byung pinagi-onra ta dipisil kading gibon. Kung kiki’tün ta su obra, dominante an pormang parisukat mi tatsulok na nagibuo sa porma kan duwang parabulang mi duwang pambulang.

Kan obrang biswal, paryo man sana kan literatura o iba pang kategorya kan arte, kayon man mga elemento mi prinsipyo. Importante kadi para mas maaraman pa natü kung papawno ginibo kan sarong artista an üsad na obra maestra. Idi kadi diskurso nin mga elemento mi prinsipyo kan sarong obrang biswal, diskurso kadi kan kung papawno ko naintindyan an obra ni Manansala na “Kahig” gamit kading duwang bagay sa pag-iimperensyal.

Nasabi na kangina na kadaklan sa obra na kadi ay mga pormang de-anggulo na ginibo para mapormang duwang taw na kayon kapüt manok. Kadakül kang makikitang mga linya idi ta an istilo ay nagigamit nin mga geometrikal na mga porma.

Sa obra, kan istilo nin pagkulur na ginamit ni Manansala ay monokronismo. Üsad na kulur sana kan ipanapakita kina magkakayba na sana sa kung gawno kadi kadiklüm mi kaliwanag. Naggamit siyang kulur na asul, üsad na kulur na kalmado mi nagitaw nin maalnas na pagmati. Arüg na sana gayüd kan pagbubulang, kun sayn nagitaw kading kaugman sa mga parabulang.

Makikita man natü na may tono kan obra. Kan panglikurang kulur na ginamit ay kükay na maliwanag. Su kulur naman nu manok sa to ay medyo madurudiklüm. Su üsad namang manok, kayon kaliwanagan, ibig sabyün, puti kan kulur nu manok na nasa wala. Nagtaw mang diin si Manansala sa bandang payo kan mga manok kung san nagbütang syang kulur pula para magtaw nin daynamismo sa kulur. Di man mabublay kan pagkakagibo sa pagkakapili nin mga kulur para sa obra.

Kayon man direksyon sa ginibo ni Manansala. Kan iwag kan mga mata ay nagipun sa payo kan mga manok papaydtu sa mga parabulang. Dayl kadi sa kulur pula sa payo kan mga manok. Para sakü, su pula ay nagisirbing focal point kan obra.

An texture, pinapakita idi na kan üsad na obra matata’wan bway kun kayon kadi texture. Nagiluwas na kan obra ni Manansala ay may küsüg mi liksi; alerto ta kan texture na pininta ay maarasap-asap, maiwag, matatarüm – arüg na sana nu mga manok na pambulang. Nagpakitang aksyon.

Bukud sa linya, porma, kulur, direksyon, mi texture, makikita man natü na balanse an obra ni Manansala nang dayl sa pagkapusisyon kan mga pigura. Üsad kadi sa mga prinsipyo kan arte.

Di man sana sa istilo nangilala si Manansala. Pati sa konsepto kung papawno nya ginibo kan mga obra nya. Üsad na kading "Kahig". Ginibo nya kadi nung 1974. Kadi kan panawn kung kina’no pinasa ni Ferdinand Marcos su Presidential Decree No. 449 o Cockfighting Law of 1947. Nu panawn na kadtu, ipinasa ni Marcos kading batas ta pawno an pagbubulang ay üsad na rason kan pag-ugma kan mga banwa-banwa. Ginibo man kading atraksyong panturista. Amu gayüd kadi kan rason kung nyanga nya kadi pininta sa tawn na kadi.

Belen

Part of our Christmas tradition is setting up the nativity scene which in locale called Belen, or sometimes Belen-belen (if it is small). I have been fascinated with nativity sets. Maybe, I inherited this interest to my uncle papa Ghandz. Since I was a child, I'm dreaming to have a big set, a life-size one. When the season is in, I am the one setting our belen-belen at home.

This was our last year's nativity scene. A tropical-inspired design. I used plywood scraps, decorative plastic artificial grass, and pebbles for this.

This year, a manger scene with brick-wall backdrop I painted. The roofing was made out of dried lemon grass.

a Merry Christmas!

Si Lola Pura at ang mga Power Rangers

Ako si Chaboy. Palayaw ko lang to ha. Chubby daw kasi ako kaya tinawag nila akong Chaboy. Sa totoo lang, hindi ko gusto ang tawag nila sakin. Pero nasanay na lang ako. Kilala niyo ba kung sino sa akin nagpalayaw? Ang nag-iisang Lola Pura ko. Mabait kaya yun si lola Pura. Kahapon nga, naglaro kami ng aking laruang Power Rangers. Siya ang nagpagalaw kina Pink at Yellow Rangers. Babae kasi sila e. Akin naman sina Blue, Black at ang paborito kong si Red Rangers. Kahapon ang kalaban nila ay si Captain Rabbit. Isa siyang alkansyang kuneho. Nasaktan si Red Ranger at Blue Ranger, buti na lang at umalalay si Pink at Yellow Ranger. Ang galing! Si black naman, natulog lang sa gilid. Buti na lang kalaro ko nun si lola Pura. Uy, may ikukwento ako sa inyo…

Noon kasi, nung bata pa si lola Pura, eh malakas pa siya noon, ang trabaho niya ay isang pulis. Oo, pulis! Ang galing ng lola ko no! Tsaka ang tawag sa kanya noon, PO1 Puridad Valencia. Kinwento sa akin ni lola Pura ang nangyari noon! Oo! May hinabol silang kapwa pulis, kasi yung pulis na yun, kriminal daw! May ginawa siyang masama kaya kelangang ikulong siya. Kaya, hinabol sila nina lola Pura at mga kasama niya, parang power rangers!

“Apo, kain na tayo. Gusto mo subuan kita? Nagluto ako ng lugaw at nilagang itlog.”
Opo lola Pura, papunta na po ako dyan.

Diba, ang bait ng aking lola. Gustong-gusto kong sinusubuan ako ng aking lola Pura. Ramdam ko kasi na mahal na mahal niya ko. Naalala ko nun, niligtas niya ko sa mga kamay ng aking magulang. Kasi, parang ewan sina mama at papa. Lagi silang nag-aaway. Kaya yun, kinuha ako ni lola Pura at siya na ang nag-alaga sa akin. Si mama umalis na pumunta nang Canada para magtrabaho. Si papa naman, hindi ko na alam kung asan siya. Sana nga si lola Pura na lang ang naging magulang ko, kasi siya, mapagmahal, maalaga, at kalaro ko rin siya ha.

Ang tunay ko nga palang pangalan ay, Carlo Serge V. Durano. Ako ay siyam na taong gulang. Tulad ng sinabi ko kanina, sa aking lola Pura na ako nakatira. Sinabi ko ba? Ay parang hindi naman, pero parang nasabi ko naman siguro. Sige, dun na muna ako kay lola, magpapasubo ako.

Tsaka nga pala, si lola Pura minsan, makakalimutin na. eighty-nine years old na kaya siya. Ay, mali, ilang taon ka na nga po lola?

“Ayti-eight pa lang ako apo. Kaw talaga, o, ihipan mo muna, mainit pa yan”

Hmm.. Ang sarap lola! Lola lagyan mo po ng konteng asin.

“Nilagyan ko na yan. Tama lang ang lasa nyan, o”


Pinawisan ako matapos ang ilang minuto.Wow, naubos ko ang gawang lugaw ng aking lola Pura. Sobrang sarap kasi e. Tuwang-tuwa ang aking lola sa akin. Minsan kasi, kapag gumagawa siya ng lugaw, e, hindi ko nauubos ang ipinaghain niya. Pero ngayon, simot na simot. Tsaka mas masarap kung sinusubuan!

“Apo, kunin mo nga yung gamot ko dun, sumasakit na naman ang dibdib ko.”

May sakit sa puso si lola Pura. Bawal siyang mapagod ng husto kasi baka maatake siya. Kaya agad-agad kong kinuha ang gamot na kanyang iniinom para wala sa kanyang mangyaring masama.

“O ayan apo, iinumin ko na ito, magiging Pink Ranger na ako.”

Humalakhak si lola. Nagawa pang magbiro bago inumin ang gamot. Sige po lola, inumin niyo na yan.

Alas otso ng gabi. Kanina lang e ipinagluto ako ng aking lola Pura ng masarap niyang lugaw plus itlog. Akala ko tulog na siya sa kuwarto. Yun pala, nagdadasal siya sa harap ng altar. Tahimik lang siya, suot niya ang salamin at scapular ni Mama Mary.

Tahimik ang gabi.

Nakakabinging katahimikan.

Binuksan ko ang black and white na telebisyon.

Puros langgam, walang palabas. Mukhang nagalaw na naman ang antenna.

In-off ko ang telebisyon.

Nakakabinging katahimikan muli.

Tahimik ang gabi.

Maya –maya, biglang sumigaw si lola Pura. Tumakbo ako kaagad sa kwarto.

Nakahandusay ang lola Pura. Hindi ko alam ang aking gagawin. Tumakbo ako papunta kina aling Rosa para humingi ng tulong.

Aling Rosa, Aling Rosa!! Si lola Pura po!

Dali-dali naming dinala si lola Pura sa center. Sabi sa amin, naatake si lola Pura. Patay na ang aking mabait na lola. Patay na ang aking kalaro; wala nang magpapagalaw kina Yellow at Pink Ranger. Patay na ang nagluluto ng paborito kong lugaw na may nilagang itlog; wala nang magsusubo sa akin. Patay na ang nagpalayaw sa akin. Wala nang mag-aalaga sa akin.

Matapos ang dalawang araw ay umuwi si mama galing Canada. Siguro siya na ulit mag-aalaga sa akin.

Masakit sa akin ang nangyari. Mahal na mahal ko si lola Pura. Tapos na ang lamay, ililibing na si lola Pura. Ipinasok ang puting kabaong sa nitso at nagsitabuyan ng mga bulaklak ang mga nakilibing. Umiiyak si mama. Pero ako, inialay ko sina pink at yellow rangers. Nagulat si mama sa ginawa ko.

“Ano ka ba? Bakit yung laruan ang isinaboy mo? Hindi laro-laro ang libing ng lola mo!”

Napagalitan ako ni mama - hindi niya kasi alam.

Paalam lola Pura.

All new Burning Arts

I reviewed my blog posts and I summed it up. Fictions•Visuals•Culture•Self. Expect short stories and visual arts. Explore Pinoy/Bikolano/Albayano/Polangueno culture. This is my online diary and everything that are posted and to be posted are in the scope of my interests. Burning Arts; the fire is keep burning.

Polangui - usad na ali'put na istorya

the short story you are about to read is a fiction written in Bikol Polangui language. All characters appearing in this work are fictitious. Any resemblance to real persons, living or dead, is purely coincidental.

Polangui

– usad na ali’put na istorya

“Sasabi na kan Polangui ay ali sa ngaran na Angui, usad na malanggayun na babay, na laka gusto kan kulur na pula. Nung mga panawn, si Angui ay laka-bisto sa lugar na kadtu sa bansag na Pulang Angui. Nang dayl sa sanyang gayon mi kabu’tan, nagkagustu kan usad na pararakup ning mga ayup sa bulud. Nagkagusto man si Angui sanya. Naging maugma sinrang duwa mi nagpabayaan. Sa sanrang pagyabaan, usad na aslu kan naingut ta pawno nagkagusto man siya sa pararakup nin mga ayup. Naingut siya kay Angui. Sa kanyang ingut, sinumpa niya si Angui mi nangruluya. Pinasantigwaran si Angui tanganing magbalik sya sa dati nyang kusug. Naray si Angui. Nanruluya man su aslung naingut kay Angui nang dayl sa santigwar. Nanggana kan karayan sa lugar asin nag-urugma kan ngamin na taw. Nang uminabot su mga Espanyol sa lugar, inungaan su mga taw kun unung lugar kadi. Da sinra masimba. Kan ginibo ninra, kinulawan ninra si Angui ta sya kan bistado kan ngamin. “Pulang Angui! Pulang Angui!” Amu kan pinu’nan kan ngaran kan Polangui… Mga kabanwa, parakpakan natu an mga jovenes sa sanrang Streetdance Presentation!” Ulit-ulit nang pinaybasa kan announcer sa entablado su alamat kan Polangui.

Hunyo. Malang-ugma sa banwang Polangui. Fiesta ni San Pedro mi ni San Pablo, mga patron kan mga taga Polangui. Punu nin makukulur na banderitas kan mga agyan. Kayun parada. Kadakul nagkikita, mga taga poblacion, mga ali pa sa itas na mga barangay arug na sana nin Maynaga, Sta. Teresita, Gamot mi Lidong na numerong nay gibo nin mga produktong kalamay mi maskubado, mi kayun man mga dayo. Si Diana, taga Sugcad, nagkikitang parada dawa malanginit. Sinabyan na siya ni ina niya na di na magpa-Centro ta siguradong dakul kan magkikita. Pero gusto niya talaga magkikita, sa usad na rason man sana. Magkikita sinra ni bata nyang si Carlo.

Nakasulot si Diana ning pulang bado mi nakapantalon na binakal niya pa sa Novo. Nagparabasul ngani siya ta pawno, di niya nakita na kayun lubut su pantalon. Baya, alangan ibalik niya, uda na pati su resibo. Kan ginibo na sana niya, pinatayi niya kay mama niya para di na maray marapak. Uda siya kakuyug na nagkikita. Amung trip kan ni Diana. Sa may Ester’s bakery sinra magkikita ni Carlo. Siya namuna, uda pa si bata niya.

Habang nagulat siya, kayun sanya nakatukmak sa til niya. Naingut siya bigla. Sinabyan nya su lalakeng nakatukmak sa til nya. “Ow, masanit to ha! Magtagakita nganing agyan tanganing di makatukmak!”

“Aw, pasensya naman miss. Di ko man tutuyo. malang surang mo man.” Sabay pusngak. Su lalake, may kakuyug na duwang barkada.

“Lusi mo boy! Mga ayup kamo!” da supug na nagsiyak si Diana sa tulung lalake. Kinikita siya nin mga taw. Napasupug lugud siya. Su mga lalake, dire-diretso sana na sige pang ngiririt. Mangumun –ngumun, uminabot na si Carlo.

“O tara, murusdut nayka.”

“Pawno kaya su mga lalake, tinungtungan ako!”

“Di man gayud tutuyo, pabaypa. O, paydtu kita sa baluy, naghanda man ako dawa duduy. Mus.”

Si Carlo, taga- Magurang. Kayun kaya si Carlo. Si mama mi si papa niya nagitrabaho sa abroad. Pinapadarhan na lang siya nin sintabo para sa mga panggurugastos niya sa baluy. Uda siya kakuyug sanra. Independent, kumbaga.

“Ika man lang an pinaghandaan ko Diana.”

Sinrang duwa sana sa baluy. Uda ribok, uda banda, uda nagkikitang mga taw. Sa ampangan kan mga niluto ni Carlo, sinra nagselebrar kan kafiestahan kan sanrang mga puso.

Uminuli si Diana magdidiklum na kan suminunud na alduw. Maray na sana di siya inabutan nin uran kundi maguli siyang laka-limi. Inabutan niya si mama niyang nagilutong langkoy.

“Wow! Langamot man mama, masiram kan! Tamang-tama naguran, magisabaw akong kape.”

“Ay unu na ika Diana, yanga wana pa sanayka? Gina’bi nayka. Yanga, malangaba nu parada na inabot baynte kwatrong oras? Buray mo Diana, Sayn ika ali? Deputa! Byu akong nagadit! Buraynina mo! Lumug ikang kwarto! Aray!” Natipsikan si Nanay Fe nin lana habang nagiprito mi nay sermon.

Di inintindi ni Diana si mama nya. Duminiretso siya sa kwarto nya. Nawaran na sana sya nin ganang magkun. Nagbatang siya sa kama. Biglang nagkusug su uran. Di na nya narurungug su mga pinaytataram ni mama niyang byung naingut sanya. Natulala si Diana. Nagngirit siya, ngirit nin pagkakilig. Kan rugo nya sa hawak byung nagibulus, nagagi sa puso niyang nay payaba na nirug pa su bulos nu tubig-uran sa saguguro kan baluy ninrang bungalow.

Tulung bulan na uminagi. Mabrus si Diana. Uda siya naginibo pati si mama niya. Kang magayong kurba kan hawak nya mababalyuhan na nin dakulang bukol sa tulak. Di niya ni ginusto pero payaba niya si Carlo. Si Carlo man, pinanindugan kan pagkamabrus ni Diana. Sindang duwa talaga nagpapayabaan. Nang nanakus na si Diana, nagpakasal sinda sa parokya ni San Pedro asin San Pablo. Pinangaranan ninrang Peter kan sanrang akus. Si Peter, malanggurugul. Kaawong nya si Carlo. Maputi, bilugan kan mata mi angas. Nagistar si Diana kina Carlo. Sinra, usad nang familia.

Hunyo kan suminunod na tawn. Kafiestahan kan banwang Polangui. Nagpakaram si Carlo kay agom na magipaydtu sya sa pabayli sa kiosko kakuyug su mga barkada man nya. Pinagbigyan man siya ni Diana ta fiesta man baya.

Sa pabaylihan, nakatukmak til si Carlo. Usad na babay, magayon, gabos na saiya, hawak, awong, lintian na gayon.

“S-sorry miss. Di ko man tutuyo. Ako palan si Carlo”

“Oh, ok lang, ako si Jennifer.”

Idi maekspleka ni Carlo an sanyang namumutan. An ginibo niya, nagpabisto siyang uda asawa. Hanggang nawlog naman su babay kay lalake. Nagpuon sa pabayli, hanggang purupirmi na sinra nagkikita. Patago nya kading ginigibo sa agom niyang si Diana. Uda sa kamalayan ni agom niya kan gigibo nyang kasa’lan. Nang makarisa na si Diana na kayun iba sa agom niya.

“Tibad kung unu na kan pinaygibo kan asawa ko.” Sabi nya sa sadiri niyang nagi-aburido.

Nagpakaram si Carlo kay Diana na may luwas siya kakuyug su mga barkada nya. Pinagbigyan siya ni Diana. Pero kan di aram ni Carlo, susundan siya ni Diana para mag-espiya.

Amu mananggad! Kayun babay si Carlo. Nagibi si Diana. Naguli siya. Kinugus nya si Peter. Biglang naguran. Tulung oras, nag-uli na si Carlo. Uda siya naginibo kundi ibinarabad su mga plato sa sanyang agom sa grabeng kusug.

“Ayup ika! Kayun ika babay! Sisay yang deputa siya?! Napurot mo sa mabatag?” nirug pa kan bulus nin mga luwa ni Diana an bulos kan tubig-uran sa saguguro kan baluy ninra.

“Uda man kadto, di mo na kadto intindyun.”

Nang dayl payabang maray ni Diana si Carlo, pinatawad niya kadi. Si Carlo man, nagbawi bilang agom ni Diana. Talagang napasala lang si Carlo idtu. Si Diana an payaba niya.

Usad na Anruw magkakuruyug sindang familia na nagsirimba sa parokya. Si Jennifer, idtu man, nagsimba dawa makasa’lan. Nakita niya si Carlo mi di siya makapaniwala sa nakita niya.

“May bayad ika saku Carlo. Paguna mo mauusadan mo ko. Ayup ika Carlo.” Amu sa but-but ni Jeniffer, byu siyang naingut ta niloko siya ni Carlo. Si Jeniffer, gigibon ngamin makabalus sana. Si Jeniffer na nagpayaba, dawa sala, di pa ligayon natutunuwan sa mga nangyari sanrang duwa ni Carlo. Di siya magparug.

Natapos su misa. Nagluwas na sa Carlo, Diana mi si Peter na usad na tawn naman. Sinundan ni Jeniffer an familia… nakatago sa bulsa niya an sanyang pistola na di man lisinsyado.

Polangui was submitted as a Finals requirement for my elective course Writing for Bikol Audiences

Farewell Speech/Valediction/SONA ni Pablo

"Yuy! Mga kaibigan sa ating barangay, musta na? long time no see ha?! Ano, laro tayo ng chess?

Sino nga ba si Pablo.

hindi ko akalaing mabibigyang buhay ko ang isang pagkataong malayong-malayo sa akin. Isang tambay na mayabang. Isang barumbado na walang ginawa sa buhay kundi makipaglaro ng chess sa tindahan ni Aling Ponyang buong maghapon. Siya si Pablo.

Halos apat na buwan din akong sinapian ng pagkatao ni Pablo. Mahirap gampanan ang ganitong karakter. Kilala ako ng marami bilang matinong tao, taliwas sa karakter ni Pablo. Magaling sa chess ang hamag na yun. Akalain mo ba naman, napagtanto nila ni Andres na bawat chess pieces sa nilalaro nila ay maaaring ihalintulad sa mga iba't ibang tao sa kanilang lipunan. Ang pawn na nagsisimbolo sa mga maliliit na tao sa lipunan, mga hain kumbaga. Ang horse, mga taong nawalan ng landas. Ang rook, mga taong malakas ang paninindigan at prinsipyo sa buhay. Ang bishop, mga taong walang pakialam kung may masagasaan sila sa kanilang palihis na buhay. Ang queen, ang makapangyarihan, at ang king, ang kulang sa gawa pero puro salita. Lahat nang ito ay nabigyan ng istorya. Si Pablo ay isa sa nagbigay daan para makita ng mga tao kung anong meron ngayon ang ating lipunan. Si Pablo, isang hamag na tambay, ay nakatulong mang-untog ng mga ulong nagtutulug-tulugan sa mabahong lipunan na kanilang ginagalawan. Si Pablo na isang hamag na tambay na nakatulong para sa ikabubuti ng mga laro ng buhay sa hinaharap.

Si Pablo ay isa sa mga karakter na likhang-isip nina Dal Motil, Mao Uvas at Wyn Cortez, ang nagsulat ng dulang Ma'te. Noong story conference pa lang at narinig ko na ang magiging dula namin ay iikot sa larong chess, bigla akong namangha at natuwa. Naalala ko kasi ang Harry Potter and the Sorcerer's Stone. Sa isip ko, magiging maganda ang aming dula at masasabi ko rin na ang dulang ito ay hindi lang mag-iiwan ng marka sa mga manonood, pati rin sa aming mga aktor na magbibigay buhay sa mga karakter na may kanya-kanyang personalidad.

Nung una ay gusto kong gumanap na isang karakter na magrerepesent sa isa sa mga chess pieces. Pero bukas naman ako kung ano mang karakter ang gagampanan ko. Sabihin na nating kung anong mabibigay sa akin ay isang hamon sa teatro. Assignment of Character- pinagpipilian para kung sinong karakter ang nararapat para sa akin, si Fernando na magsasaka o si Pablo na isa sa chess player. Sabi nila, pwede akong maging Fernando pero masyado akong malaki para masabing "maliit na tao sa lipunan". Naintindihan ko ang ibig sabihin nila. At naibigay nga sa akin si Pablo. Isang karangalan na gampanan ang isa sa mga "main stay" sa entablado.

"Huh! pumila lang! bumili ako ng slurpee! haha!"

Maligalig, masayahin, iritable, maraming kaibigan at laging basted pero mapagmahal.

Si Pablo ay maligalig. Akala niya siya ang laging bida at tama. Sa paglalaro nila ni Andres, hindi siya bilib sa mga sinasabi nito dahil alam niya na ang tama lang ay ang mga sinasabi niya.

Si Pablo ay masayahin. Sa mga maliliit na bagay agad siyang natutuwa. Mababaw ang kaligayahan ni Pablo.

Si Pablo ay iritable. Mabilis magalit si Pablo. Ayaw niya sa mga makukulit na bata.

Si Pablo ay maraming kaibigan. Kaibigan niya ang buong barangay lalo na ang mga taga-Zone 1 at Zone 3. Si Wilimburg na nagchampion sa inter-purok, na half-german half-pinoy, ay isa sa mga barkada niya.

Si Pablo ay laging basted pero mapagmahal. Si Jeniper ang nililigawan niya at inaasahang future gerlpren niya. Sa tuwing nakikita niya si Jeniper, siguradong buong araw niya ay maganda.

Hindi ko makakalimutan ang pagganap kay Pablo. Masasabi ko na tunay na kaibigan si Pablo kahit kathang-isip lang siya. Tinulungan niya kong tanggalin ang pagkamahiyain ko. Binigyan niya ko ng sapat na "confidence" at "self-esteem", sapat lang naman :D. Siguro hindi lang naman ako ang nagkaroon ng development sa sarili. Pati ang mga kasamahan ko, sigurado ganoon din sa kanya-kanya nilang karakter. Kaya nagpapasalamat ako, Berns Brijuega, kay Pablo ng Ma'te.

Sa mga nanood ng aming dulang Ma'te, maraming salamat po. Sa mga naging Jeniper at Wilimburg ni Pablo, maraming salamat po sa inyo kung sino-sino man kayo. Sa bumuo kay Pablo at Ma'te, maraming salamat. Sa B&W Entertainment salamat. Sa mga sponsors salamat. Kay Sir Vic Nierva na aming guro sa teatro, maraming salamat. Sa aking Panginoon, maraming salamat hanggang 4th floor ng Arrupe.

"Yuy! Salamat sa panonood ng laro namin ni Andres! huh! Paalam mga kaibigan sa barangay! EH DI AYOS!"

Biyaheng Siguro | by berns brijuega

“Last trip! Last trip!”

Tumakbo ako na para bang may humahabol sa aking malaking aso. Sa wakas at nakasakay na ako matapos ang halos isang oras na paghihintay ng dyip pauwi sa amin. Isang araw na naman ang natapos. Ako’y nagpapasalamat at walang nangyaring masama sa akin sa buong magdamag.

“Bilis boy!”

Hindi makapaghintay ang konduktor ng dyip. Kung hindi ba naman tumigil sa harapan ko ang dyip kung saan ako naghihintay, hindi ko sana tatakbuhin ang pagkalampas nito. Malayo-layo rin kung saan tumigil ang dyip. Mga ilang segundo ay narating ko rin ang dyip. Humihingal.

Lumingon-lingon ako sa loob. Nakatingin sakin ang lahat ng pasahero. Iba-ibang mukha na kinulayan ng matingkad na pulang ilaw.

“Ano nunuy, sasakay ka ba o hindi?”

Puno ang dyip. Ngunit wala akong ibang pagpipilian kundi sumakay at makipagsiksikan . Humakbang ako papasok at dumiretso, sabay andar ng dyip. Bawat dinadaanan kong pasahero ay napapalingon sa akin. Hindi ko maanigan ang ilang reaksyon. Hanggang nakarating ako sa pinakadulo, sa likuran ng tsuper.

Nagmasid ako sa paligid. Katabi ko ay isang matandang lalake, natutulog. Sa harapan ko naman ay kapwa ko estudyante. siyam na katao ang nakaupo sa aming harapan. Siguro ay siyam rin ang nakaupo sa aming raya. Walang ibang maririnig kundi ang makinang sa tingin ko ay pagod na rin sa maghapong pasada. Ang ilang pasahero ay nakatingin sa bintana, ang ilan naman ay nakaidlip, ang ilan ay nag-iidlip-idlipan. Sabay-sabay ang hampas ng kanilang mga ulo. Parang nagsasayaw na mga laruang aso na inilalagay sa mga kotse pandekorasyon. Ugong ng makina, pulang paligid, isa lang ang maihahalintulad ko sa sitwasyong ito – impyerno.

“Boy, saan ka?”

Sumigaw ang konduktor na nakatayong nakayuko sa dulo ng dyip. Mukhang maniningil na ang demonyo.

“Sa Guinobatan lang po ako, heto, paabot naman po”

Iniunat ko ang aking kanang kamay na may hawak na isang bente, isang sinko at isang diyes. Mabuti naman at iniabot ng isang ale ang bayad ko. Nakarating ito sa konduktor matapos mahawakan ng dalawa pang tao. Kung maaari lang ngang pasalamatan ang mga pasaherong mapag-unat ang mga kamay na nag-abot ng aking bayad.

Matapos makuha ang pera ay inayos ng konduktor ang perang papel na natanggap sa kanyang kamay na nagmistulang perang pamaypay.

Isang oras o mahigit ang itatagal ko sa loob ng dyip na ‘to. Kasasakay ko pa lang ay bagot na bagot na agad ako. Tiningnan ko ang mga tao sa loob ng dyip.

Tulog na matanda ang katabi ko, estudyanteng nag-uusap at nagtatawanan sa harapan ko, sa katabi ng estudyante ay isang babaeng sa tingin ko ay nagtatrabaho sa isang opisina. Katabi naman niya ay isang babaeng sa tingin ko ay may edad na apatnapu. May kalong siyang bag at mga folders at envelopes. Isa siyang guro, hula ko. Katabi naman niya ay isa pang babae, may kalong naman siyang mga supot ng LCC, halatang nag-grocery. Kamukha niya ang katabi niyang teenager na babae, mag-ina sila. Katabi ng dalagita ay isang matabang lalaki, halatang nahihirapan siya at ang dalawa pang katabi niyang estudyanteng nag-aaral sa isang marine school.Lumingon naman ako sa bandang kaliwa ko, ang drayber, nakasumbrero. Malamang pagod na siya sa maghapong pasada, tulad ng kanyang umuungol na dyip. Katabi niya ay isang babae at lalaki. Magsing-irog sila, sigurado ako, dahil nakaakbay ang lalaki sa babae. Mukhang tulog naman ang babae sa may kili-kili ng lalake. Nagmamahalan nga.

Maya-maya’y napansin ko ang loob ng dyip. May mga pangalan itong nakapintura sa mababang kisame nito. Stella, Ferdinand, Marie. Hawakang bakal. Tumingala ako, at nakatapat sa may ulo ko ang pangalang Jennifer, katabi ay Mama at Papa. Isang pamilya. Siguro, umaasa ang pamilya sa umuungol na dyip na halatang may katandaan na. Napansin ko rin ang ilaw na mala-siopao na nakalagay sa may kalagitnaan ng kisame. Natipon na ang alikabok nito sa loob kaya hindi ito nagbibigay ng matingkad na ilaw, bagkus nilalamon ito ng ilaw na pula mula sa gilid. Sa harapan, nakasulat ang Basco Family.

Napatingin ako sa aking relo at limang minuto bago mag-alas diyes ng gabi ang pilit na ipinapakita nito. Mahaba-haba pa ang byahe. Dalawang bayan pa bago ako makarating sa aking tahanan.

Di kalauna’y biglang nagpreno ang tsuper. May sasakay na pasahero. Dahan-dahang tumigil ang dyip.

“Puno na ha, saan naman kami sasakay?”

Isa siyang maliit na babae na may kargang sanggol. Sa isang kamay niya, kapansin-pansin na siya ay nahihirapang dalhin ang isang bag at supot. Balot na balot ang sanggol ng lampin at balot din ang ulo ng ina ng panyo. may kasama rin siyang bata na sa tingin ko ay walong taong gulang, nakasumbrero ito at may pantaas na mas malaki sa kanya.

Tumayo ang dalawang estudyanteng marino sa at lumabas, kakabit na lang sa dyip.

“Ay, salamat mga nunuy, salamat na marhay!” Dali-daling inalalayan ng ina ang bata at pumasok na rin ang babae. Tinulungan naman ng konduktor na iangat ang mga gamit niya. Kawawang sanggol, sa ganitong oras ay dapat hindi na siya nakikipagsapalaran sa lamig at dilim ng gabi.

“Sige, larga!” umarangkada muli ang dyip ng mga Basco.

Tiningnan ko lang ang babaeng bagong sakay. Hindi siya mapakali, sige lang ang pagpapahele niya sa kanyang sanggol.

“Misis saan po kayo bababa?”

“Sa Paulog kami ser, sandali lang at kukunin ko ang pamasahe ko.”

Gamit ang isang kamay, kinuha niya ang kanyang pitaka sa loob ng kanyang bag na natagalan bago niya ito mahanap. Binuksan niya ang pitaka at sumilip-silip na para bang may hinahanap sa isang butas. Naglabas siya ng isang bente pesos at iniabot sa konduktor.

“Ay manay, kulang po ito!” kulang ka ng bente pa.”

“Ganoon po ba, sandali lang po ha.” Ang mukha ng babae ay hindi na maipinta. Kitang-kita ko sa kanyang mga mata ang kaba, ang takot.

“A, e, ser, pagpasensyahan niyo na kami. Kulang kasi ang pera ko e. Bente lang ang pera ko sa pitaka.”

“Ay manay man! Dapat kung aalis kayo, siguraduhin niyo na tama ang pera niyo kapag aalis. Naku manay, nandito kami para mamasada, hindi manglibreng sakay! Bente pa manay! dapat nga may bayad pa yang anak niyo, o nakaupo pa yan!” Naging agresibo ang konduktor.

“Ser man, hindi ka man lang maawa sa amin, wala na talaga akong pera, o” iniabot ng babae ang pitaka niya sa konduktor para ipakita ito. Biglang umiyak ang sanggol.

“Naku, manay, anak-anak pa kayo, di niyo naman kayang buhayin! Pamasahe nga di mo makumpleto, e ang buhay pa kaya niyang anak mo! Sus ko po! O sige na, ano Bong, libre na ‘tong si manay mo?” Sigaw na tanong nang konduktor sa drayber. Tumango naman ito sabay iling na sa tingin ko ay iling ng pagkadismaya.

“Salamat po ser! Salamat salamat!” Tinahana niya ang kanyang umiiyak na anak, nilabas ang suso at pinadede. Pinunasan naman ng bata ang sipon niya gamit ang suot na sumbrero.

Nakatingin ang mga gising na mga pasahero sa babae.

Siguro, ang babaeng ito ay isang kahig-isang tuka, balo, mahirap pa sa aming kapitbahay na si Adelita na may limang anak. Siguro lima rin ang anak niya, nakatira sila sa gilid ng sakahan, tinagpi-tagping yero at plywood na gamit na, na may mukha ng isang pulitiko na ginamit sa pangangampanya noong nakaraang eleksyon. Banig ang kanilang tutulugan, banig na may mga punit at puno ng alikabok. May unan din sila, gawa sa mga pira-pirasong tela. Limang anak, ang tatlo ay ipinaampon sa kanyang mga kamag-anak at ngayon ay wala siyang balita tungkol sa mga ito. Ang pang-apat at ang bunso ang naiwan sa kanya, pero hirap pa rin siyang buhayin ito. Naglalabada siya sa mga kapitbahay, kasama ang kanyang sanggol at pang-apat. Swerte sila kung may libre silang tanghalian sa kanyang pinagsisilbihan. Isang daan ang sakanyang iniaabot matapos ang maghapong pagkakayuko at pagkuskos sa mga damit na di naman sa kanila. Isang daan na pambili niya ng isang lata ng sardinas, isang kilo ng bigas, isang supot ng uling, isang esperma, at isang katol dahil malamok tuwing gabi. Bibigyan ko siya ng pangalan, Adella.

Pitong minuto matapos ang alas diyes. Mabagal ang takbo ng dyip. Napatingin ako sa mag-inang namili sa LCC katabi ng matabang lalaki. Napangiti ako ng makita ko ang anak ng babae. Kamukha niya si Camille Prats na may bangs.

Siguro ang batang ito ay labing-apat na taong gulang. Ang ina naman ay mabait at mapagmahal na ina. Lahat gagawin para maprotektahan ang nag-iisang anak. Ang asawa niya ay nagtatrabaho sa Malaysia, isang animator . Lahat ng gusto ng anak ay kanyang binibili. Linggo-linggo, pumupunta sila sa Legaspi para mamili ng mga gamit na gusto nila at mga pangangailangan sa LCC o Gaisano. Mga bagong damit, laruan, sapatos, pagkain na masasarap at kung ano-ano pa ang kanilang nabibili. Sa tuwing mag-aalok ang anak na kumain sa labas, dali-dali naman magbibihis ang nanay at mag-aayos. Magbibihis rin ang anak, aakyat sa kanyang kwarto at pipiliin ang pinakabagong damit. Maglalagay ng pulbo sa mukha at magpapabango, pipili ng sandalya na bagay sa kanyang damit, bababa ng hagdan, pupunta sa kanyang nanay at magtatanong “Mommy, okay na po ba ang damit ko?”. Sasabihin naman ng ina, “wow, ang ganda naman ng anak ko!” at sabay silang lalabas ng bahay para pumunta sa pinakamalapit na Jollibee. Papangalanan ko ang ina- siya si Jenny at ang anak naman ay si Shiela Mae.

Nagpreno ang dyip. Dahan-dahang tumigil. Tumalon sa likuran nang dyip ang dalawang nakaangkas na estudyanteng nangangarap na maging marino.

Siguro ang dalawang estudyanteng yun ay magkaibigan. Magkababata sila; sabay silang nag-aral sa isang elementarya, naghayskul, at ngayon, pati ang pangarap nila ay pareho. Si Pedrico at James. Noong bata pa sila, ang paborito nilang laro ay pogs. Laging talo si James at inuuwi naman ni Pedrico ang tambak-tambak na pogs na mula kay James. Minsan iniimbitahan ni James si Pedrico na maghapunan sa kanilang bahay tuwing ang ulam ay pinritong manok. Paborito kasi ng magkaibigan ang fried chicken ni Gng. Joselinda, ang nanay ni James, guro sa isang mababang paaralan.

Napatingin ako sa guro na katabi ng mag-ina sa loob ng dyip, labintatlong minuto matapos ang alas diyes, nasa Malabog, Daraga na kami.

Si Gng. Joselinda ay isang guro sa Matematika. Isang mabuting ina, mapagmahal na asawa at masipag na guro. Siya ang nagtatayong haligi ng tahanan dahil ang kanyang asawa ay paralisado at hindi na kayang makapagtrabaho pa na dati’y isang marino. Doble sikap ngayon si Gng. Joselinda, habang nagtuturo ay gumagawa ito ng pastillas at yema at ibinebenta ito sa kanyang mga mag-aaral. Alam niyang bawal ito sa paaralan ngunit patago pa rin siyang nagbebenta nang mga matatamis na pagkain. Kulang kasi ang kanyang sweldong tatlong libo sa isang buwan. Ang matrikula pa lang ni James ay patay na sa kanyang sweldo. Minsan ay nangungutang siya sa mga malalapit na kaibigan, isa na dito si Jenny.

Humikab ako. Hindi pa nangangalahati ang byahe. May biglang nagpara- ang dalawang babaeng estudyanteng kanina pa nagdadaldalan.

Si Mika at Zenaida ay mga Agnesian. Lagi silang magkasama kapag uuwi na. Si Mika ay nililigawan ni Pedrico, si Zenaida naman ay nagkakagusto kay James. Si James, walang imik at tutok lang sa kanyang pag-aaral. Matagal nang nililigawan ni Pedrico si Mika, mag-lalabintatlong buwan na. Si Mika naman, walang balak sagutin si Pedrico dahil ayaw niya sa mga marino. Ang tatay niya kasi ay isang marino. Hiwalay ang kanyang magulang. Si Zenaida, buo ang pamilya, kapatid niya si Zandy, dalawampu’t tatlong taong gulang, nagtatrabaho sa isang bangko.

Napatingin ako sa babaeng sa palagay ko ay nagtatrabaho sa isang opisina.

Si Zandy ay tutok sa trabaho. Kung si Zenaida ay gusto nang magkaroon ng boypren, siya naman ay gustong tumanda ng dalaga. Hindi ko alam kung bakit. Pero, siguro ay nasaktan siya sa kanyang unang pag-ibig. Nakasuot siya ng salamin. Siguro ay mahilig siyang magbasa ng mga pocket books. Pero hindi siya nagpapaapekto sa kanyang binabasa. Ang alam niya lang kasi ay masasama ang mga lalake sa mundo maliban sa kanyang ama. Lagi silang nag-aaway ni Zenaida, dahil mas paborito ito ng kanyang ina. Si Zandy, siguro, ay kulang siya sa atensyon.

Humihilik ang matabang lalake. Hindi ko maiwasang mangiti.

Siguro galing siya sa isang kasalan. Tama! Kasal ng dating boypren ni Zandy, ang kaibigan niya noong kolehiyo. Siguro atat na atat na siyang matapos ang kasal kanina, kasi ang habol niya lang ay ang kainan. Lechon, Kaldereta, Menudo, Embutido, at apat na platong kanin ang kinain niya at Leche Flan na sobrang sarap. Ngayon, hindi pa rin siya natutunawan at nakatulog na sa sobrang kabusugan. Papangalanan ko siya- Herbert.

Siguro batugan si Herbert. Nakatira siya sa isang apartment. Wala siyang kasama. Wala ring trabaho. Umaasa pa rin siya sa kanyang magulang na nagtatrabaho sa Saudi. Ang kanyang ina, patay na. Nag-iisang anak kaya napalaki siya ng sobra-sobra. Hindi siya marunong maglinis nang bahay, maghugas ng pinggan at maglaba. Kaya ang ginagawa niya, pinapatawag niya si Adella sa tuwing kabundok na ng labada ang natipon sa kanyang mabahong kwarto. Isang araw, wala na siyang maisuot dahil lahat ito ay nasa labahan. Dali-dali niyang tinawag si Adella na kanyang kapitbahay. Iniwan ni Adella ang kanyang sanggol sa kapitbahay na kaibigan niya rin at kapwa kapos. “Tiya Adella, pakilabhan na lang po tong mga damit ko.” Pero walang sabong panlaba. Kailangang bumili sa tindahan. Pero tamad si Herbert. Ayaw niyang bumili ng sabon. Inutusan na lang niya ang pang-apat na anak ni Adella para bumili sa kabilang kalsada. “Ang bilhin mo, Surf ha, tapos bili ka na rin ng Downy at… sa’yo na rin ang sukli.” Tuwang-tuwa ang bata at dali-daling lumabas para bumili.

Biglang nagpreno ang dyip, nawala ako sa ginagawa kong kwento. Naggising ang katabi kong matandang lalaki.

“Bata! Bata!”

Papasok na kami sa Camalig nang naaksidenteng mabanggaan ng aming sinasakyang dyip ang isang batang tumawid. Bumaba ang ilan sa mga pasahero. Bumaba na rin ako para makiusisero. Nagkakagulo ang mga tao, nagsisigawan “Tumawag na ng ambulansya! Dali! Dali!” Lahat may kaba sa mga mukha. Mga ilang minuto pa ang lumipas, dumating na ang pulis at ang ambulansya.

Isinakay ang duguang bata sa ambulansya at dali-dali dinala sa pinakamalapit na ospital. Kung ano man ang nangyari sa bata ay hindi ko na alam. Siguro mabubuhay siya, siguro, magiging paralisado, siguro mamamatay.

Tinawag ng pulis ang drayber at ang kunduktor.

“Biglang tumawid ang bata ser! Aksidente po ang nangyari!” sambit ng konduktor na siguro’y wala naman talagang nakita sa totoong nangyari dahil nasa likuran siya ng mga panahong iyon.

Patuloy pa rin nagpapaliwanag ang dalawa sa pulis. Maya-maya, may dyip na dumating.

“Oh last trip sakay na, sakay na!” lumipat kami mula sa sinabing last trip na byahe papunta sa, siguro, ay last trip din na byahe. Demonyo talaga ang konduktor na yun.

Lumingon-lingon ako sa loob. Nakatingin sakin ang lahat ng pasahero. Puno ang dyip. Ngunit wala akong ibang pagpipilian kundi sumakay at makipagsiksikan. Last trip na raw e. Bawat dinadaanan kong pasahero ay napapalingon sa akin. Hindi ko maanigan ang ilang reaksyon. Nakaupo ako sa kalagitnaan. Ang mga kasama kong transfer ay hindi pa rin makalimutan ang nangyaring aksidente. Dahan-dahang umandar ang dyip. Napatingin ako sa aking relo at labing-limang minuto matapos mag-alas diyes y media ng gabi ang pilit na ipinapakita nito. Mahaba-haba pa ang byahe, siguro. Isang bayan na lang bago ako makarating sa aking tahanan.

Nagmasid-masid ako sa loob ng dyip... may mga bagong mukha.

MA'TE

"O sige pare, paghahandaan ko yang rook mo. Ilalabas ko na 'tong queen!" ~Pablo

"Tingnan mo tong horse. Tuwid na sana, lumiko pa. Mga pangarap na kay hirap atang makamit." ~ Pablo

"Tulad ba nitong pawn na maaaring ihalintulad sa mga maliliit na tao sa lipunan?" ~ Pablo


Si Pablo at Andres ay dakilang tambay na magkaibigan na walang ibang ginawa kundi maglaro ng chess at magyabangan. Sa kanilang paglalaro, napag-isip-isip nila na ang bawat chess piece na kanilang pinaglalaruan at itinitira ay maaaring ihalintulad sa mga tao sa lipunang kanilang ginagalawan.

Ang Ma'te ay isang produksyong panteatro na siguradong maghahatid ng saya at lungkot ng realidad sa ating lipunan.

Mapapanood ito sa Unibersidad ng Ateneo de Naga Gymnasium, Bagumbayan Campus, Ciudad ng Naga, Pilipinas (dates to be announced). Ang ticket ay mabibili sa halagang Php70.00

Ang Ma'te ay kalahok sa Festival of Plays 2011 na handog sa inyo ng Ateneo de Naga University at Media Studies Department.

Written by Dal Motil, Mao Uvas and Wyn Cortez
Music by Elpee Abias and Issa Abustan

Costumes designed by Arra de Ramos

Choreographed by Arra de Ramos
Make-up by Anne Encinares
Lights directed by Robyn Reyes

Props by Paul Christian Santos
Set designed by Berns Brijuega
Produced by Em fajardo
and
Directed by Andrew Serapio and Dal Motil

Haiku in Bikol Polangui

duduy pa man lang

Few when started

tarangranan, nagdakol

Giving of food, became more

amung pangandyi

indeed in group pray'r

lana mi plato

holy oil and plate

bulung sa naenkanto

cure for the fairy spell

nagpasantigwar

gone through santigwar

siging pag-ibi

continuous cry

rugo nay para bulos

redblood flowing and flowing

Ay! napasungkab

tripped, fell to the ground

daralaganan!

run fast. Faster, run!

kayun parada sa l'was

There is a parade outside

aw guran palan

Aw, funeral march

isus, isus ko!
Jesus, my Jesus!

nakakitang makanus

I just saw an ugly face

nay salmin palan

facing the mirror

ADNU's Festival of Plays

Ateneo de Naga University with the Media Studies Department presents 2011 Festival of Plays, featuring two plays that are written, directed and produced by Communication and Development Communication productions, Mate and Sibilo, respectively.

I'll be part of the B&W Entertainment Productions' MATE, where, I'll be playing as Pablo, one of the chess players.

See you on September 28 and 29 at Ateneo de Naga University Gymnasium, Bagumbayan Campus, Naga City, Philippines.

Php 70.00 ticket price for two plays.

For inquiries, email me at brijuegabernie@yahoo.com. Thank you!

o Beautiful Duck

A theater play

a theater play

Ateneo de Naga University Gymnasium

Anong Breed ng Status Mo?

Matagal-tagal na rin akong gumagamit ng Facebook. At, parte na ng paggamit ko ng facebook ay mag status update. Yeah.

Kayo rin naman di ba? Masaya kasi mag status update. Lahat ng trip mong isigaw sa FB pwede. Sa aking patuloy na pagsusuri sa mga status niyo, mga kabagang, ay nakalikom ako ng 9 na breed ng status. Bahala na kayong magmuni-muni kung saan kayo sa wala. kung wala ka sa siyam, siguro yung mga status mo ay di ko trip. ;)

*Gawa-gawa ko lang ang mga example status.

UNA: PAG-IBIG STATUS

Tama ka! tungkol sa love ang mga status nila. Nandyan na yung... I (logo ng heart na maliit) you (pangalan na naka-tag.) Nandyan rin yung "buong araw kinilig ako kasama ko siya.. yeeddeeee." Basta ang mensahe niya ay may kurot ng pagmamahal, breed niya to. Kasama rin dito ang mga patama sa boyfriend/girlfriend! Example: "Napakainensitive, mamatay ka na! I HATE YOU BREAK NA TAYO?!!" O di ba. Yung mga LQ, papansinan sa minamahal, yung mga "pssssst... take care" mga ganyan ba.

PANGALAWA: TRIP TRIP LANG STATUS

Ito na yung mga wirdong status update. kasama dito yung smiley face, sad face, tuldok lang, meron din magbibilang lang, o kaya yung rock en roll (\m/).mga paulit-ulit na salita, yung lines sa lyrics ng kanta, o kaya yung buong lyrics, o kaya nandyan na rin yung mga nag-aambisyon, yung "kotse ko ay ferrari". Meron pa nga yung mga titik na di natin maintindihan, mga Chinese, minsan may nakita rin akong status na ang mga letters parang pang Saudi Arabia pero Pinoy siya. Mga sarkastikong mensahe na minsan ay napapa-like tayo dahil wala lang, kasi like natin. Maiikli ang ganitong status. Minsan naman nonsense, masabi lang na may status kasi sa oras na ito nagFB ako.

PANGATLO: MATALINGHAGA STATUS

Yes! Ala-Confucius si kabagang mo sa FB. Mga pilosopo, prinsipyo at mga moral lessons sa buhay. Nandito rin yung magqquote sa bible para magkaroon ako ng inspirasyon sa araw-araw. Seryoso ang mga ganitong status, ginagalang at dapat basahin. Masasabi kong isa ito sa mga kailangan nating mensahe para sa ating pang-ispiritwal na aspeto. Ito rin ay nagpapahayag ng mga karanasang lubos na tumatagos sa damdamin at konsensya. Ngunit ang nakakalungkot dito, konte lang ang nakakapansin sa mga ganitong satus. Nandito rin yung mga status na symbolic. Di mo alam may other meaning pala ang kanyang status, kaya ang skill na "reading between the line" ay kailangan.

PANG-APAT: UTOS STATUS

Ito yung mga pautos na mga status. Ginagamit ang status para sa transakyon sa eskwelahan, opisina, o kaya sa business.Nandito na yung "to all my classmates, please bring pencil and crayons tomorrow, ok?! sabi ni mam" Ang mga ganitong uri ng status ay may tiyak na mambabasa, minsan ay naka-tag siya o sila. Nandito rin yung, " if you are interested please pm me." Ang ganitong uri ng status ay likas na makapangyarihan, lalo na kung ang nagstatus ay ang iyong guro. Dahilan ito kung bakit ang ilan sa atin ay nagdadalawang isip kung magli-leave ng comment para magtutol o magtanong. Ang ilan naman ay magllike na lang para walang masabi ang nagstatus.

PANLIMA: NAPAPANAHON STATUS

Hindi ka nag-papahuli sa mga ganitong status. HAPPY BIRTHDAY (tag ang friend)!! HAPPY NEW YEAR!! MERRY xmas to ol!, Happy All saint's at iba pa. Siguradong ang comment sayo ay: Hapi new year, too. same to you. etc. (tinatamad na ko...)

PANG-ANIM: HALAKHAK STATUS

Tama ka na naman! oo, mga jokes at kung ano-ano pang nkakatawa. Basta nakakatawa, pasok ang status mo dito.

PAMPITO: DRAMA STATUS

yung mga emo-emohan naman dito. yung mga tipong "ang lungkot ko (sad wid tear face), wala na akong kaibigan" Babala lang, sa mga ganitong status, isipin ang kapakanan ng iyong kabagang na nagstatus ng ganitong uri. Mahirap na, baka suicadal stage na ang pagddrama niya sa buhay. Ang ilan ay nagllike sa ganitong status dahil nakaka-relate sila dito.

PANGWALO: BUHAY KO STATUS

"Maliligo na ko, i'll be back", "kakain na ko, masarap ang ulam!! yehey!!" o kaya, "off to USA!" lahat ng mga bagay na nangyayari sa iyong buhay ay diretsong ilalahad sa FB. Dito rin yung mga status n masyadong busy! "Thesis mode muna!", meron ding... "doing homeworks."

PANGSIYAM: GALIT STATUS

Ang ganitong klaseng status ay mainit. Minsan all caps ang mga letters. may mga mura, may mga patama, galit, nais maghiganti, badtrip, mareklamo. "ANO BA YAN!! NAKAKAINIS SA ROOM KANINA!!!" o "Sa pagsama mo sa kanila, nagmukha ka na ring basura!!!"

Iba-iba tayong mga tao, siguradong iba-iba rin ang mga nais nating ilahad. Pwedeng makita natin ang personalidad ng tao sa pamamagitan ng kanyang mga status updates. Ang mga nabanggit na breed ay ilan lamang sa maaari pang maiformulate na uri ng status.

first posted on Facebook Feb. 04, 2011

http://www.facebook.com/note.php?note_id=10150176417853835

Naga City

Vandal

Likas sa tao ang pagiging creative. Sa sobrang pagiging “inlove” sa art ay di na nakontento sa papel o canvas. Dingding ng mga palikuran, sa armrest ng upuan, sa likod ng mga upuan ng bus, sa cabinet, sa gate o maging sa pader ng mga pampublikong imprastraktura tulad ng sa base post ng mga flyover o highway ay ilan lang sa ginagamit na padpaper o coupon bond ng mga taong hindi makontrol ang sarili.

Sa buong buhay ko, marami na akong nakitang mga vandal. Karamihan ata ay mga pangalan. Pangalan yata ng mga sumulat o pangalan ng mga taong pinagtitripan ng sumulat. Kasabay nito ay ilang sikat na mga adjectives tulad ng pogi, ganda, pangit, ang baho at kung anu-ano pa. Meron ding mga action words, tulad ng mamamatay si, tumae si, etc. etc. Meron ding mga phrases at sentence tulad ng I love you, Ang nagbabasa nito ay kamukha ni madam Auring, F*ck you na may kasabay na drawing ng private part ng lalaki. Mga senswal na mga salita tulad ng **x tayo, ang itim ng p*ki mo, ang ikli ng ti*I ni Jose.. Haiz ang tao talaga. Hindi mapigilan ang init. Pati pa naman ang mga bagay na hindi dapat isapubliko ay ipinagsisigawan.

Meron din akong nakitang mga numbers. Mahilig ata sa math ang mga nagsulat. Merong akong nakitang 09156745400, text me, I’m hot. Meron ding 69 tayo, 1 is my paborito. 23 Jordan, doomsday in 2012, Setyembr (yan ang actual spelling ng nakita ko) 12, 1991 ang bday ni Carla Maroso, Happy Bday at marami pa… haiz..

Gloria sucks, erap resign, We love you Cory, Lozada, ang bagong Ninoy!!!, Oust BF MMDA, Neri resign!! At kung sinu-sino pang mga pulitiko ang makikita rin sa mga dingding ng Metro Manila. Ang saya di ba, ginawang free Ad space ang mga sinulatang pader.

Parte na yata ng kulturang pinoy ang pagiging makakati ang kamay at di mapigilan ang hindi kumuha ng bolpen o marker para sumulat ng mga walang kabuluhang bagay sa kung saan-saan. Vandalism. Ikinatutuwa ito ng ilan. Ikinaiinis naman ng karamihan. Ito ba ay isang problema? Oo. Malaking problema hindi sa mga gumagawa nito. Problema ito ng mga may-ari ng mga bagay na pinagsulatan ng mga malilikot na kamay. Ano kaya ang solusyon para hindi na lumaganap ang vandalism?

Isa lang ang pagpuputol ng kamay. Masakit pero dapat. Ito na yata ang pinakamagandang solusyon para mawala na sa mundo ang mga vandal. Paglalagari, palakulin, o gamitan ng grasscutter (yung blade na umiikot) ang ilan lang sa mga suhestiyon ko. Okey nga yun e. At least, hindi stone to death, o lethal injection ang paraan sa pagpaparusa sa mga taong ito.

Pwede ding huwag nang magproduce ng mga kahit anong bagay na pansulat, bolpen, marker, crayola man o mapachalk. Kung wala nag mga ito, walang vandalism. Pero papaano naman ang mga batang nag-aaral, mga empleyado at secretaries? Papaano pipirmahan ni GMA ang mga isinumiteng batas mula sa kongreso? Pano yayaman ang mga Chinese, ang number producer ng mga bolpen tulad ng HBW, Panda, Apache at iba pang mga swak sa budget na bolpen na kapag nahulog ay parang broken lines na ang sinusulat mo? Papaano na magsusulat ang mga doctor na sila lang ang nakakaintindi? Papaano gagawa ng mga libro, mag-iisketch, o magpapainting? Papaano na ang mga gumagamit ng spray paint? Papaano na ang ekonomiya kung wala nang pansulat s mundo?


Haiz, ito ang reality. At kailangan natin itong tanggapin. Whether we like it or yes, that’s our world and that’s our people. Bilang mga kabataan, dapat gawin natin ang tama at hindi puro mga kabulastugan. Payo ko sa mga nagvavandal, I admire you if you write something on your face, not on the wall. Pasalamat kayo hindi gumaganti ang mga pader o kung anu man ang mga pinagsusulatan niyo. Ayan o, malapit lang ata sainyo ang national bookstore o expressions. Dun, bumili kayo ng sangkaterbang papel at isulat niyo lahat ng nasa utak niyo. Discipline mga Tsong at mga tsang! Please, help Camsur a better place not making it a garbage can. Hindi ba kayo nahihiya sa mga germans, Americans o French na dumadalaw sa CWC? Buti pa sa hangin niyo na lang isulat ang gusto niyong isulat. Or, I suggest, kunin nyong course sa kolehiyo, Journalism.. Jan magdamag kayong magsusulat.

Panawagan ko sa gobyerno: ang mga taong vandal ay dumarami na. Sana huwag lang kayo magfocus sa mga drug addict. Bigyang atensyon niyo rin ang mga mamamayang walang disiplinang magvandal. Sana gumawa rin kayo ng rehab para sa mga vandal.

Sa mga pader o mga bagay na naging biktima ng karumaldumal na krimen, ipagpaumanhin niyo. Ako ay naaawa sa inyo. Condolence.

Sa mga mambabasa, ako po ay seryoso. Sana po ay namulat kayo sa mga pangyayaring ito. Kung naging vandal ka rin, hindi ka nag-iisa. Ginawa ko rin iyan. Pero ako ay nagsisisi at hindi na uulit muli. Sana kayo din. Para masaya.

(first posted on Facebook, August 29, 2009)